ARMOEDE

Voorzitter, de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt introduceerde in 1941 de vier vrijheden: vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid, vrijwaring van vrees en vrijwaring van gebrek. Over die laatste gaat het me nu, want die gaat over armoede. In de Universele verklaring van de rechten van de mens staat deze vrijheid als volgt opgenomen: “Iedereen heeft recht op een adequate levensstandaard voor de gezondheid en welzijn van hemzelf en zijn familie, inclusief voedsel, kleren, huisvesting en medische zorg en noodzakelijke sociale zorg en het recht op sociale zekerheid”.

Voorzitter wat houdt ‘adequaat’ dan in? Roosevelt gaf aan dat armoede neerkomt op een gebrek aan de minimaal noodzakelijke zaken waarover je moet kunnen beschikken om in een bepaalde maatschappij een goed en fatsoenlijk leven te leiden, ook voor mensen van de laagste klassen. Vertaalt naar het leven van vandaag de dag in onze gemeente gaat het dan om onmisbare zaken als gelijke toegang tot zorg of gezonde voeding én over de beschikbaarheid van energie voor iedereen. Uit het voorgaande blijkt: armoede is niet nieuw, maar wel enorm actueel. De leden van PRO! hebben hier dan ook al jaren veel aandacht voor.

Energiearmoede is ook niet nieuw, maar wel enorm cru en de huidige crisis heeft de schijnwerper er weer goed opgezet. Voorzitter, er staan een boel mensen op overlevingsstand, die straks misschien moeten kiezen of ze iets eten óf de kachel aan zetten. Maar PRO! ziet ook de grensgevallen, de grote groep van inwoners voor wie dit soort keuzes geen ver van je bed show meer lijkt. Deze mensen hebben grote vrees, bijvoorbeeld omdat ze van loonstrook naar loonstrook leven, géén financiële buffer hebben of hun waanzinnig hoge huur niet meer kunnen betalen…

Voorzitter, helaas is de kous met de algemene armoede en de energiecrisis nog niet af: veel inwoners hebben moeite met het betalen van hun allereerste levensbehoefte: levensmiddelen. En dat is niet vreemd gezien de huidige inflatie op levensmiddelen dit ongeveer 12 procent bedraagt.

Armoede is in onze maatschappij helaas een feit. De gemiddelde burger vreest ook voor die verdriedubbelde energierekening. Hierop kom ik later terug voorzitter. Dit alles knaagt aan bestaanszekerheid. Juist dat voorzitter, is die zekerheid die Roosevelt beschreef: dat je recht hebt op dat wat minimaal nodig is om fatsoenlijk te kunnen leven, PRO! ziet in dat armoede een prominente plek moet innemen in de begroting.

Hoe lastig ook, niet denken in problemen maar kijken naar oplossingen. De pijnverzachtende maatregelen van het kabinet omtrent de energiecrisis zijn fijn voor de korte termijn. Het prijsplafond helpt daar zeker in, maar het is incidenteel en het is de vraag of het voldoende is. Daarom zijn we óók opgelucht en trots dat het college nu en in 2023 met aanvullende maatregelen komt voor minima. Is er ook geld en aandacht voor het mkb en maatschappelijke instellingen die hier dezelfde problemen ervaren?

Zoals eerder benoemd voorzitter, zou ik terugkomen op de nieuwe, financieel kwetsbare groep die is ontstaan: mensen met een fatsoenlijk inkomen die het hoofd altijd boven water wisten te houden, maar nu door de energieprijzen en hoge inflatie de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen. Daarom dienen wij straks de motie inflatiecrisis in. Welke mogelijkheden ziet de wethouder om bestaande regelingen en fondsen ook voor deze groep inwoners toegankelijk te maken?

Armoede sijpelt ook door als we het hebben over groen, klimaat en energie.

Voorzitter, waar we vorig jaar nog spraken over de wil om meer energiezuinige huizen te bouwen en de verschillende bouwtechnische mogelijkheden, lijkt dat voor een groeiende groep inwoners van Oude IJsselstreek onbetaalbaar. De mooie koopwoning van onze inwoners blijft ongeïsoleerd door financiële beperkingen. De duurzaamheidsleningen die de gemeente in het leven heeft geroepen zijn geen oplossing, als het terugbetalen van een lening bovenop je maandelijkse lasten er gewoon niet meer bij kan. Ook de landelijke subsidieregelingen zijn daarvoor ontoereikend. Een voorbeeld: als je in een jaren 30 huis je enkelglas slaapkamerraam vervangt door goed kozijn met HR+++ glas, krijg je via subsidie €180 terug op een investering van ruim 4.000 euro. Dat is nog geen 5%. Bouwkundige en klimaatbewuste keuzes worden op deze manier tegengehouden… Wat gaat het college doen om deze groep inwoners beter te helpen? 50% van de sociale woningbouw heeft nog geen label B, terwijl in het kader van de afspraken alle woningen in 2025 label B moeten hebben en in 2030 label A. Wonion heeft een programma van 100 woningen per jaar, dat schiet op deze manier niet op. Wat is de kijk van de wethouder hierop?

Verder zijn wij blij dat het Burgerinitiatief Energie Oude IJsselstreek dat destijds door inzet van PRO! is gebundeld tot één groep actieve inwoners, zo voortvarend te werk gaat met de opgave in de duurzame energie in samenwerking met de gemeente.

Biodiversiteit

Een belangrijk onderdeel van de visie Landschap Natuur en Groene kernen is het versterken van de biodiversiteit. Wij lezen hierover niets terug in de begroting. Volgens ons kan er al best een start worden gemaakt met het versterken van de biodiversiteit in de kernen op gronden die eigendom zijn van de gemeente zoals parken, parkeerplaatsen en dergelijke. Wethouder is het mogelijk om nog dit jaar te komen met een projectvoorstel om langs deze lijnen de biodiversiteit in de kernen aan te pakken? In ons omringende gemeenten zien we ook letterlijk initiatieven opbloeien in het buitengebied: zoals bloemrijke bermen en akkerranden.

Woningbouw

Alle partijen hebben bij de verkiezingen woningbouw als speerpunt genoemd. Sterker nog, deze gemeenteraad, afgezien van PRO! en ADA, heeft een jaar geleden 10 mln vrijgemaakt voor het bouwen van de zgn. 100 tijdelijke woningen (uuthuuskes) die er al hadden moeten staan. Dat schept verplichtingen voorzitter. PRO! was en is nog steeds niet tegen deze tijdelijke woningen, maar we constateren dat het realiseren van deze tijdelijke woningen traag en ook stroperig verloopt. Ook ontbreekt een correcte financiële onderbouwing. Wat is de laatste stand van zaken ten aanzien van de tijdelijke woningen (uuthuuskes)? En wat zijn de laatste ontwikkelingen ten aanzien van woningbouw in de Wesenthorst?

Verenigingen en vrijwilligers

Verenigingen zijn het kloppend hart van onze gemeenschap. Zonder vrijwilligers rolt de bal niet en kleurt het land op Koningsdag niet oranje. Maar verenigingen hebben het moeilijk. Ze komen uit de coronacrisis, kampen met een tekort aan vrijwilligers en bestuursleden, ervaren regeldruk en maken hoge kosten voor energie. Met als risico dat ze omvallen. Helaas zien wij in de begroting geen passage over vrijwilligers of het verenigingsleven. Wij roepen het college op verenigingen en vrijwilligers te ontzorgen en te ondersteunen. Bijvoorbeeld door overbodige regels af te schaffen, door de daken te voorzien van zonnepanelen. Is het college hiertoe bereid?

Zorg

Jarenlang hebben wij ons zorgen gemaakt over de zorg binnen de Wmo. Binnen onze gemeente is deze zorg redelijk tot goed op peil, maar we blijven hier strak de vinger aan de pols houden. Over de jeugdzorg maken wij ons nog steeds zorgen, maar dat heeft vooral te maken met landelijke problemen, zoals voortvloeisels uit de Toeslagenaffaire. Wel moeten we er voor waken dat iedereen, denk aan consulenten en adviserende artsen, in zijn/haar adviserende of beslissende rol blijft bij het proces van besluitvorming.

Voorzitter, namens mijn fractie wil ik het ambtelijk apparaat bedanken voor het vele werk. Uiteraard wensen wij de nieuwe coalitie veel wijsheid en succes in haar raadsperiode.

Ik rond af met de volgende zin: Laten we samen de gemeente zijn die de inwoners ziet en naast hen gaat staan. Dat voorzitter, is de politiek van de nabijheid die onze inwoners nu heel hard nodig hebben.

Gülden Siner-Sir (fractievoorzitter) namens de fractie van PRO!
31 oktober 2022